беркем дә

бүлмәдә бе́ркем юк иде — в ко́мнате никого́ не́ было

бе́ркем каршы килмәде — никто́ не возража́л

бе́ркемгә дә әйтмәдем — никому́ не сказа́л (не говори́л)

башка бе́ркем дә түгел — никто́ друго́й, никто́ ино́й

аның бе́ркеме дә юк — у него́ никого́ нет

бе́ркемнең (дә) эше юк — никому́ нет де́ла

никто меня не ждёт — беркем дә мине көтми

он мне никто — ул минем беркемем дә түгел

бе́ркайда беркем юк — нигде́ ни души́

бе́ркайда очрамады — нигде́ не встре́тился

бе́ркайда эшкә алмыйлар — нигде́ не принима́ют на рабо́ту

элеккедән битәр ярату — люби́ть сильне́е, чем ра́ньше

арысланнан битәр көчлерәк — сильне́е, чем лев

синнән битәр чибәрләр бар — есть краси́вее тебя́ (чем ты)

бу эшкә аннан битәр беркем алынмас — за э́ту рабо́ту, кро́ме него́, никто́ не возьмётся

учактагы кисәүләрне бутау — перемеша́ть головёшки в костре́

фамилияләрне бутау — перепу́тать фами́лии

атнаның көннәрен бутау — перепу́тать дни неде́ли

сөйләшкәндә русчаны һәм татарчаны бутау — говори́ть, сме́шивая ру́сские и тата́рские слова́

кулъязманың битләрен бутау — спу́тать листы́ ру́кописи

эшне беркем бернәрсә дә аңламаслык итеп бутау — запу́тать де́ло так, что никто́ не мо́жет поня́ть

планнарын бутау — спу́тать пла́ны

отчётны бутап бетерү — напу́тать в отчётах, запу́тать (спу́тать) отчёт

әшәке гайбәткә бутау — вмеша́ть в ме́рзкую спле́тню

куркыныч эшкә бутау — вовле́чь в опа́сное де́ло

яхшыны начар белән бутамаска кирәк — не на́до пу́тать хоро́шее с плохи́м

сүзнең мәгънәсен бутау — спу́тать значе́ние сло́ва

мин аны синең белән бутаганмын — я спу́тал его́ с тобо́й

сораулар белән бутау — вопро́сами сбить с то́лку

юк-бар белән башны бутау — ерундо́й запу́тать го́лову

ана белән кыз арасын бутау — испо́ртить взаимоотноше́ния ма́тери и до́чери

кулларны бутап сөйләү — говори́ть, разма́хивая рука́ми

без дә синең тәкъдимеңне яклыйбыз — и мы подде́рживаем твоё предложе́ние; мы та́кже подде́рживаем твоё предложе́ние

ул да ашыга — и он торо́пится

сорама да — да́же и не спра́шивай

без килмәс идек тә, таләп итәләр — мы бы и не прие́хали, но тре́буют

һи, онытканмын да — ой, уже́ (и) позабы́л

көз дә килеп җитте — уже́ (и) о́сень наступи́ла

белеп тә алган — уже́ узна́л

бер минутка да кичегергә ярамый — нельзя́ опа́здывать ни на мину́ту

тирә-юньдә бер җан иясе дә күренми — вокру́г (не ви́дно) ни одно́й живо́й души́

бу һич тә дөрес түгел — э́то уже́ соверше́нно не ве́рно

кешедән дә акыллырак җан иясе юк — нет существа́ бо́лее разу́много, чем челове́к

беркайда да — нигде́

беркайчан да — никогда́

беркем дә — никто́

бернинди дә — никако́й

берничек тә — ника́к

ел да — ка́ждый год, ежего́дно

көн дә очрашабыз — встреча́емся ка́ждый день (ежедне́вно)

кайтты да китте — взял да уе́хал: уе́хал да всё

чыкты да китте — взял да вы́шел; вы́шел да и всё

сөйлим дә бирәм — возьму́ да расскажу́ и всё

куарга да чыгарырга — взять да и вы́гнать; вы́гнать да и всё

концертка бара да бара инде ул — на конце́рт он уж пойдёт так пойдёт

сиңа әйтми дә әйтми инде — тебе́ уж он не ска́жет так не ска́жет

аты да аты! — конь так конь; ну и конь!

менә бу егет уйный да уйный баянда! — вот э́тот па́рень игра́ет так игра́ет на бая́не; ну и игра́ет э́тот па́рень на бая́не!

матур жырлыйсың да инде! — ну и поёшь ты краси́во!

бирдең дә инде үзенә кирәген! — ну и дал же ты ему́ жа́ру!

йөрде, йөрде дә юкка чыкты — ходи́л-ходи́л да вдруг исче́з

сөйли, сөйли дә туктап кала — говори́т-говори́т - раз и остана́вливается

алар шулай диләр дә бит —... они́-то говоря́т так...

килүен килдек тә соң, ләкин юлыбыз уңмады — прие́хать-то прие́хали, но вот не повезло́

менә шул серне ул сездән яшереп саклаган да — вот э́ту-то та́йну он от вас и скрыва́л

менә шул кирәк тә инде безгә — вот э́то-то нам и ну́жно

бер атна булса да авылда ял ит — хоть неде́лю отдохни́ в дере́вне

бер сәгатькә булса да — хотя́ бы на оди́н час

кичкә кадәр булса да — хоть бы до ве́чера

сирәк булса да очрашабыз — встреча́емся, хоть и ре́дко; хоть и ре́дко, но встреча́емся

аз булса да ярдәм булыр — хотя́ и не мно́го, но бу́дет по́мощь

белеп тә әйтмәгәнсең — знал и не говори́л

авылда булып та күрешмәгәнсез — был в дере́вне, и не встре́тились

авылны чыккач та асфальт юл башлана — сра́зу же за дере́вней начина́ется асфа́льтовая доро́га

кайткач та хәбәр итәрмен — сообщу́ ту́т же по прие́зде; сообщу́, как то́лько прие́ду

кем дә булса — кто́-нибудь (да), кто́-либо

нәрсә дә булса — что́-нибудь (да), хоть что́-нибудь (что́-либо)

нинди дә булса — како́й-нибудь (да), хоть како́й-нибудь

кайда да булса — где́-нибудь (да), хоть где́-нибудь (где́-либо)

кайчан да булса — когда́-нибудь (да), хоть когда́-нибудь (когда́-либо)

ничек тә булса — ка́к-нибудь (да), хоть ка́к-нибудь (ка́к-либо)

әгәр дә — е́сли же

шулай да — всё же, одна́ко же

ял итеп алды да эшкә тотынды — немно́го отдохну́л и приступи́л к рабо́те

уйный да көлә — игра́ет да смеётся

урманга киткән дә адашкан — пошёл в лес и (да и) заблуди́лся

һаман кайтмый да кайтмый — всё не возвраща́ется и не возвраща́ется; всё не возвраща́ется да и то́лько

җылый да җылый — пла́чет да всё; пла́чет да и то́лько

яза да яза — пи́шет и пи́шет; кар яуды да яуды снег вали́л и вали́л

йөз дә унике — сто двена́дцать

өч метр да ун сантиметр — три ме́тра и де́сять сантиме́тров

балага ике яшь тә дүрт ай — ребёнку два го́да (и) четы́ре ме́сяца

хәзер аңа күңелле дә, рәхәт тә — сейча́с ей и ве́село, и прия́тно

җырлый да, бии дә, баянда да — уйный и поёт, и пля́шет, и на бая́не игра́ет

эш тә, йокы да, ял да юк — ни рабо́ты, ни сна, ни о́тдыха

эш белән дә, киңәш белән дә ярдәм итә алмады — не смог оказа́ть по́мощи ни де́лом, ни сове́том

ул әле яшь, эш тәҗрибәсе дә аз — он ещё мо́лод, да и о́пыта малова́то

җыр матур яңгырый, сүзләре дә бик эчтәлекле — пе́сня звучи́т краси́во, да и слова́ содержа́тельные

вәгъдә бирдегез дә килмәдегез — обеща́ли, но не прие́хали

яңгыр яуса да, эштән туктамадык — продолжа́ли рабо́тать, несмотря́ на то, что шёл дождь

бик ашыксак та, поездга өлгерә алмадык — не успе́ли к по́езду, хотя́ и о́чень торопи́лись

бөтен дошман берләшсә дә, җиңми калмабыз — победи́м, да́же е́сли объединя́тся все враги́

белсә дә, сиңа әйтмәгән булыр иде — хоть и знал бы, тебе́ не сказа́л

кайда (гына) күрсәм дә... — где́ бы ни встре́тил

кая (гына) барса да... — куда́ бы ни шёл

күпме генә уйласа да, хәтеренә төшерә алмады — ско́лько ни ду́мал, не смог вспо́мнить

тирә-юньне күзәтү — наблюда́ть за окре́стностью

тирә-юньдә беркем юк — в окру́ге никого́ нет

тирә-юньдәге йортлар — окре́стные дома́

он ни с кем не хочет знаться — ул беркем белән дә аралашырга теләми

взрослые и дети — зурлар һәм балалар

между деревней и городом — авыл белән шәһәр арасында

всадники скрылись, и никто этого не заметил — атлылар күздән югалдылар, ләкин моны беркем дә күрмәде

и я хотел поехать вместе со всеми — мин дә барысы белән бергә китәргә теләдем

и я, и он, и все мы ехали вместе — мин дә, ул да, һәм без барыбыз да бергә бардык

и работал же он так, что забывал обо всём — эшли дә иде инде ул, хәтта бөтен дөньясын оныта иде

русский солдат и храбр, и вынослив — рус солдаты кыю да, чыдам да

о нём и говорят — нәкъ аның турында сүз бара да

не могу и подумать об этом — бу турыда уйлый да алмыйм

и сам не рад — үзе дә риза түгел; үзенә дә ошамый

и, полно! — әй, җитәр лә!

нет правила без исключения — чыгармасыз кагыйдә булмый

ни для кого не может быть исключения — беркем дә читләшә алмаячак

его ничто не интересует — аны бернәрсә дә кызыксындырмый

он ничего не понял — ул һичнәрсә аңламады

без труда человек ничто — хезмәттән башка кеше беркем дә түгел

никто не отозвался — беркем дә җавап кайтармады

хорошо отозваться о книге — китапка яхшы бәя бирү

руками не трогать — кул белән тотмаска!

нельзя трогать чужие вещи — кеше әйберенә кагылырга ярамый

не трогай его он расстроен — тимә син аңа, аның кәефе юк

никто его не трогал — аңа беркем дә тигәне юк

слабая улыбка трогает ее губы — аның иреннәре җиңелчә генә елмаеп куя

седина уже трогает виски — аның чигәләрендә ак чәчләр күренә башлаган

трогать рассказом — сөйләп дулкынландыру

лошади трогают — атлар кузгала

ну трогай — кузгал!; әйдә киттек!